تحقیق و توسعه (R&D) که در کشورهای اروپایی به عنوان تحقیق و توسعه فناوری (RTD) نیز شناخته می‌شود، عموماً به فعالیت‌های نوآورانه‌ای اشاره دارد که توسط شرکت‌ها یا دولت‌ها در زمینه توسعه خدمات یا محصولات جدید و یا بهبود خدمات یا محصولات موجود انجام می‌شوند. تحقیق و توسعه اولین مرحله از توسعه خدمات جدید و یا فرآیند تولید را تشکیل می‌دهد. همچنین زمانی که صحبت از نوآوری و توسعه محصول یا پیشرفت و بهبود فرآیندهای تولید به میان می‌آید نیز نقش بخش R&D بسیار حائز اهمیت است. بخش‌های دیگر مانند بخش فروش و بازاریابی ممکن است با مسائل و مشکلات بیرون از شرکت مواجه شوند و با اینکه شرح فعالیت‌های واحد تحقیق و توسعه از بخش‌های دیگر جدا است، اما کارکردهایی دارد که آن را با بخش‌های دیگر یک شرکت و یا یک سازمان مرتبط می‌سازد.  R&D برای شرکت‌ها به عنوان وسیله‌ای برای رشد و ترقی در آینده و حفظ ارتباط آن‌ها در بازار منتخبشان در نظر گرفته می‌شود. واحد تحقیق و توسعه شامل صرف هزینه برای منابع تحقیقاتی و آزمایشی به منظور تولید محصولات جدید یا توسعه روش‌های جدید انجام کارها است. R&D همچنین از تقویت محصولات و بهبود فرآیندهای موجود نیز پشتیبانی می‌کند. توسعه محصولات جدید مبتنی بر مفاهیم و الزاماتی است که از مرحله تحقیق و توسعه یک پروژه حاصل می‌شود. این امر شامل نمونه‌سازی یک محصول پیش از عرضه آن به بازارهای هدف است. امروزه افزایش شدید رقابت بین سازمان‌ها و شرکت ها نیز سبب افزایش حمایت از فعالیت‌های تحقیق و توسعه‌ای شده است. در حال حاضر بخش تحقیق و توسعه یک سازمان، تاثیر مهم و مستقیمی روی اهداف و عملکرد آن سازمان دارد. تولیدات نوآورانه، کنترل بهره‌وری، ارتقاء و نگهداری کیفیت، استانداردسازی، بررسی و رصد دقیق و مداوم بازار داخلی و خارجی، کنترل دقیق نوسانات عملکرد تولید، بررسی تفاوت سازمان با سازمان‌های رقیب، ارتباط هماهنگ با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و همچنین تولید علم، از جمله انجام طرح‌های تحقیقاتی مورد نیاز سازمان، از نقش آفرینی واحد‌های تحقیق و توسعه در یک سازمان به شمار می‌رود.با توجه به لزوم پرداختن به این مبحت مهم در واحد های صنعتی در ادامه مطلب گفتگوی ما با جناب آقای مهندس داود مقصودی مدیر واحد تحقیق و توسعه صنایع کاغذی لطیف را مطالعه می‌فرمایید.

لطفا ضمن معرفی خود ؛ ماموریت ها و اهداف واحد تحقیق و توسعه در صنایع کاغذی لطیف را تشریح بفرمایید؟

ضمن عرض سلام اینجانب داود مقصودی دارای 22 سال سابقه در محصولات کاغذی لطیف دارای مدرک تحصیلی کارشناسی صنایع چوب و کاغذ هستم که در بخش های مختلف کارخانه از جمله واحد  های : فرآیندها- آزمایشگاه-کنترل کیفیت- آموزش – برنامه ریزی فعالیت اجرایی داشته ام همچنین به عنوان نماینده مدیریت در سیستم مدیریت کیفیت ایزو در بخش استانداردها ی مدیریتی به مدت 10 سال متوالی مسئولیت  تیم ممیزی داخلی را عهده دار بوده  و آموزش نحوه انجام  ممیزی داخلی (تئوری – سایت ویزیت ) به کارشناسان و اعضاء تیم ممیزی  داخلی کیفیت  توسط اینجانب صورت پذیرفته است.ضمنا طی سالهای متمادی در زمینه  بازنگری در مستندات کیفیت سازمان و همچنین پیاده سازی الزامات استاندارد  در ارتباط با تغییرات ورژن استاندارد سیستم مدیریت کیفیت شرکت ، تلاشهای زیادی با کارشناسان مربوطه داشته ام ،شایان توضیح است  مسئولیت مدیریت کنترل کیفیت شرکت محصولات کاغذی لطیف و مدیر آزمایشگاه آکرودیته در استاندارد ایزو 17025  طی سالهای 94  الی 99  را عهده دار بوده و در همین خصوص نیز  به عنوان رابط شرکت محصولات کاغذی لطیف و سازمان ملی استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران جزء اعضاء  جلسات کمیته های  تخصصی تدوین و تجدید نظر استاندارد  محصولات سلولزی شرکت نموده ام  و همچنین با شرکت در آزمون تایید صلاحیت سازمان ملی استاندارد  و کسب رتبه لازم دارنده پروانه تایید صلاحیت مدیران کنترل کیفیت برای فرآورده های تولیدی در شرکت محصولات کاغذی لطیف بوده و همچنین دارنده گواهینامه های متعدد آموزش تخصصی ازمرکز آموزش انجمن مدیران کنترل کیفیت استان البرز میباشم.  و در سال‌های 92 تا 94  و همچنن 99  تا اواسط 1401 به عنوان مدیر منابع انسانی در حال انجام وظیفه بودم و در حقیقت در لایه های مختلف از کارشناسی تا امور اجرایی وفعالیت های  تحقیقاتی را طی نموده و هم اکنون نیز با توجه به تصویب هیئت مدیره محترم سازمان در ارتباط با  بازنگری چارت سازمانی و تاسیس  این واحد از سال 1401  تاکنون  به عنوان مدیر تحقیق و توسعه  شرکت درحال فعالیت می باشم و سعی بر تدوین و تبیین  فعالیت های دانش بنیان و ایجاد انسجام و یکپارچگی با سایر واحد ها را دراین حوزه تازه تاسیس دارم  .

در مورد وظایف  واحد تحقیق و توسعه در شرکت ها  و ماموریت این حوزه  ،میتوان به این نکته اشاره نمود  که ماموریت  این بخش در حقیقت  ایجاد بستری مناسب جهت تبیین ،برنامه ریزی ، هماهنگی ، اجرا و کنترل فعالیت های تحقیقاتی در جهت ارائه راهکار علمی برای حل مسائل گروه در زمینه های مختلف است . این بخش  هدایت و فعالیت های لازم جهت توسعه و ارائه متدلوژی های جدید و تقویت پایه و  بنیان مدیریت دانش در سطح شرکت را بر عهده داشته  و تلاش می نماید با بهره گیری از کادری مجرب و مبانی علمی موضوعات مورد تحقیق کلیه بخش های شرکت با رویکرد مدیریت دانش به پویایی گروه کمک نموده و فعالیت های توسعه ای شرکت را دنبال می نماید .همان طور که استحضار دارید R&D (Research and Development  (یا همان تحقیق و توسعه  فعالیت های سازنده برخواسته از یک بنیاد سیستماتیک است که هدف آن افزایش دانش انسانی و بهره گیری از این دانش در کاربردهای جدید است .  همچنین ارتباط تنگانگ با مراکز تحقیقاتی و تعامل صنعت و دانشگاه از دیگر وظایف و رسالت مهم این حوزه به شمار می رود .

چنانچه به تاریخچه تحقیق و توسعه در دنیا نگاهی داشته باشیم میتوان به این موضوع اشاره نمود که ، تحقیق و توسعه مفهمومی کاملا جدیداست که از سده بیستم به طور جدی مورد توجه و بحث قرار گرفته است . تا پیش از این تنها تعداد معدودی از موسسات خصوصی خدماتی از تحقیق و توسعه استفاده می نمودند ، تا قبل از جنگ جهانی دوم فعالیت های تحقیق و توسعه ای عمدتا در صنایع نظامی آمریکا ، ژاپن و اروپا متمرکز بود ، در آن سالها مسائل در دوسطح سازمانی و ملی از طریق ارائه راهکار و سرمایه گذاری بر روی آن حل می شد . موسسات تحققیاتی معمولا کوچک بودند و مدیریت آنها نیز پیچیده نبود . پس از جنگ جهانی دوم ایالات متحده آمریکا از طریق سرمایه گذاری بر روی نتایج بدست آمده از تحقیق و توسعه ، به بهبود فزاینده محصولات جدید دست یافت و در واقع از جنگ جهانی دوم تا کنون تحقیق و توسعه به عنوان عامل اصلی رشد و دگرگونی جوامع صنعتی محسوب می شود ،بنابراین بطور خلاصه میتوان نتیجه گیری نمود که تحقیق و توسعه در سیر تاریخ تکامل و رشد خود سه نسل را طی کرده است .

نسل اول : لابراتورها  یا آزمایشگاه های ابتدایی بودند ، که در این مرحله تحقیقات عموما بصورت فردی انجام میشد

نسل دوم : واحدهای تحقیق  وتوسعه در کارخانجات بودند که با لابراتورها تماس تنگاتنگ داشتند

نسل سوم : واحدهای تحقیق و توسعه ای هستند که نقش ، وظایف و محتوای عملکرد آنها ، تحولات نوینی پیدا کرد ه است .

ذکر این نکته بعنوان سخن آخر لازم است ، که همانطور که استحضار دارید تا قبل از ظهور R&D شرکت ها با مشکلاتی چون بالا بودن هزینه های تولید و پایین بودن کیفیت و کمیت تولیدات مواجهه بودند که امروزه به کمک بخش  R&D  و رفع این مشکلات ، قیمت سهام شرکت ها نیز افزایش یافته است.

با توجه به لزوم ارتباط هر چه بیشتر صنعت و دانشگاه و مسایل دانش بنیان بفرمایید این واحد چه برنامه ای در این حوزه ها دارد ؟

با عنایت به سخنان رهبر معظم انقلاب مبنی  بر تولید دانش بنیان  و تاکید فراوان مسئولین براین موضوع  ، باید عنوان داشت هر مساله تولیدی با مسایل دانش بنیان پیوند دارد و از مزایای این واحد این است که فعالیت های تحقیقاتی دانش بنیان با هدف کاهش هزینه های تولید و افزایش کیفیت و کمیت محصولات را داشته باشیم و یک حلقه اتصالی باشیم بین زنجیره تولید و تحقیقات و آزمایشگاه که این بخش ها را با هم  منسجم می کند ضمنا نیز در حال حاضر امور مرتبط با  پروژه های  ایجادی و توسعه ای در محصولات کاغذی لطیف به این بخش سپرده شده و هلدینک های محترم  تاپیکو و تاسیکو بر این امر نظارت دارند . در مورد سایرتحقیقیاتی نیز در زمینه  پسماند حاصل از فرآیند تولید به دلیل رعایت  مسائل زیست محیطی تحقیقاتی انجام شده و براساس تفاهم نامه با دانشگاه تربیت مدرس مازندران و همچنین صدور  فراخوان  مربوطه   تمامی ایده ها و طرح ها در خصوص کاربرد این پسماند با هدف تولید محصول با ارزش افزوده بالا  نیز جمع آوری شده است و هم اکنون  27 طرح ارائه و بررسی شده و موضوع از طریق انعقاد تفاهم نامه و قرارداد  فی مابین  با مرکز نوآوری رادیناس  نیز در حوزه تحقیقیات   2 طرح از نظر علمی و کاربردی مورد تایید نهایی قرار گرفته است و در زمینه تولید پسماند در  محصولات ام دی اف و تولید پسماند در سیمان نیز با هلدینگ سیمان تامین ارتباطات تحقیقاتی به عمل آمده است . از دیگر طرح های ارایه شده می توان جداسازی الیاف سلوسلوزی از بخش معدنی و کاربرد پسماند در زمینه تولید محصولات گچی اشاره داشت و بررسی های تحقیقاتی با همکاری سازمان  پژوهش های علمی و  صنعتی ایران نیز هم اکنون ادامه دارد . و رسالت دیگر  این قسمت  تحکیم ارتباط و تعاملات صنعت و دانشگاه براساس تاکیدات  مطروحه می باشد تا دانشجویان فارق التحصیل از محیط صنعت دور نباشند ، که در همین خصوص با عنایت به تعاملات صورت گرفته با مراکز علمی و دانشگاه ها و طرح ریزی  برنامه مدون ارتباطی  لوح تقدیر  از دانشگاه تهران در این زمینه نیز کسب گردید. ضمنا در این خصوص نیز  تفاهم نامه ای  همکاری با دانشگاه تربت مدرس مازنداران با هدف گسترش ارتباط صنعت و دانشگاه انجام شده که طی آن اساتید و دانشجویان  مرتبط در زمینه کاهش بار آلودگی پساب در حال فعالیت های تحقیقاتی هستند و همچنین  از دیگر برنامه های مدون این حوزه برنامه ریزی در زمینه  بازدید ریاست و اساتید دانشگاه تهران  در خصوص مباحث تخصصی فرآیند و  بررسی موضوعات مطروحه در پروسه تولید و آزمایشگاه بوده که انشاله با هماهنگی و برامه ریزی های آتی موضوعات مذکور نیز از طریق تخصیص آنها در پایان نامه های دانشجویی  مطرح و  در راستای  رفع مشکلات  مورد پیگیری قرار خواهد گرفت  . از دیگر مطالعات و بررسی های انجام شده  در حوزه طرح های تحقیقاتی  می توان به  پروژه تحقیقیاتی خمیر مازاد حاصل از فرآیند جوهر زدایی اشاره داشت که  با اعلام چندین طرح پیشنهادی  از سوی مرکز نوآوری رادیناس  و مطالعات  گسترده  انجام شده   در پایان طرح تولید خمیر خشک با توجه به مزایای بالایی که می تواند داشته باشد مورد تصویب  نهایی قرار  گرفته است که از مزایای آن می توان به این نکته   اشاره داشت که در صورت نداشتن خمیر در ساعات پیک برقی در واحد تولید خمیر ، شیت های تولیدی خمیر خشک میتواند  مورد استفاده خط تولید قرار گرفته  و همچنین   مزیت دیگر این طرح  ، فروش خمیر تولید شده به مشتریان صنعت میباشد .

اقدامات در پیش رو شش ماهه دوم را بیان بفرمایید؟

پیشبرد اهداف با توجه به ارتباط گسترده تر با دانشگاه و مراکز علمی پژوهشی مورد تاکید است و همچنین پیگیری روند پروژه های تحقیقاتی در پیش رو و تاکید بر ارایه پایان نامه های کاربردی و پیگیری دریافت پروانه تحقیق و توسعه از وزارت صنعت ؛ معدن و تجارت در دست اقدام است  .

موانع و مشکلات واحد تحقیق و توسعه را  بیان بفرمایید؟

از مهم ترین  چالش ها بحث تسریع در روند پیشرفت پروژه ها است تا زودتر به مرحله اجرای عملیاتی برسیم و اهمیت ویژه به تخصیص بودجه  میباشد که براساس آن  روند تحقیقات شتاب بیشتری داشته باشد و البته مدیر عامل محترم به این بخش تاکید زیادی دارند و در دوره مدیریت ایشان  نیز توجه ویژه ای به این بخش  شده است و  لزوم هم افزایی همه حوزه ها از جمله تولید و آزمایشگاه به صورت کارتیمی از طریق  هماهنگی های بعمل آمده لازم است  انجام شود و تعامل کلیه واحدهای محترم در جهت تحقق  اهداف مورد تاکید هست. ضمنا با عنایت به گسترش فعالیت ها در این حوزه و همچنین الزام وزارت متبوع به لحاظ رعایت الزام سازمان صنایع و معادن درراستای اخذ پروانه تحقیق وتوسعه  که وجود سه نیروی کارشناسی را  لازم دانسته است لذا با توجه به شرایط فعلی شرکت ، تخصیص نیروی متخصص و کارشناس  علاوه بر حضور یک نیروی کارشناس فعلی  ،به تعدا حداقل یک  نفر در این واحد میتواند روند انجام فعالیت هار ا تسهیل نموده و  راهکار موثری در دستیابی به اهدا ف عالیه سازمان باشد.

در کلام آخر اگر مطلبی دارید عنوان بفرمایید؟

 از آنجاییکه پایداری و رشد هر شرکت و هر سازمانی  بالاخص  در بازار رقبای  فعلی ،منوط به تقویت مدیریت دانش و انجام امور تحقیقاتی بوده و  برگرفته از  فعالیت های دانش بنیان و بحث های تحقیقاتی و علمی است و  با عنایت به اینکه موضوع مذکور در کلیه شرکت ها  لمس شده است تا  متعاقبا بتواندکاهش هزینه های تولید و ارتقای کیفیت محصول در نهایت تقاضا برای خرید سهام شرکت ها ایجاد شود  بنابراین توجه به  بخش تحقیق و توسعه قطعاً ارزش افزوده گسترده ای را در همه سطوح شرکت  در پی دارد ، لذا با این نگرش در سازمان و  اهمیت به این بخش میتواند فصل تازه ای در فعالیت های فنی -  تولیدی   شرکت با رویکرد جدید آغاز نموده و  با گسترش این دیدگاه در کلیه سطوح سازمان ، کلیه فعالیت ها میتواند بر پایه علمی تحقیقاتی از طریق  تعامل و هماهنگی این حوزه با بخش مهندسی فرآیند و ایجاد آن در شرکت  و همچنین سایر بخش ها ، محقق شود .

در پایان سربلندی و موفقیت شرکت محصولات کاغذی لطیف را در تمامی عرصه ها از ایزد منان خواستارم .